Długie godziny spędzone przed ekranem komputera, często w niewygodnej pozycji, z niedostosowanym stanowiskiem pracy. Ma to ogromny wpływ nie tylko na zdrowie, ale także motywację i efektywność wyników pracownika. Dowiedz się czym jest ergonomia, jak powinno wyglądać Twoje miejsce pracy i jakie korzyści z tego płyną!
Ergonomia pracy
Czym jest ergonomia pracy?
Według definicji ergonomia pracy zajmuje się dostosowywaniem stanowiska pracy do zdolności fizycznych i psychicznych pracownika. Bada zwiększanie wydajności i efektywności dla minimalizowania społecznych i biologicznych kosztów pracy. Ergonomia ma zapewnić odpowiednie warunki w miejscu pracy, co przełoży się na zminimalizowanie ryzyka wypadków. Dzięki temu zwiększamy bezpieczeństwo pracowników, dbamy o ich zdrowie, ale także poprawiamy samopoczucie, które wpływa na zwiększenie produktywności i wydajności.
W zależności od momentu wdrożenia zasad ergonomii, dzielimy ją na koncepcyjną (proaktywną) oraz korekcyjną (reaktywną).
Ergonomia koncepcyjna
Ten rodzaj ergonomii polega na dostosowaniu bezpiecznego miejsca pracy już na etapie planowania. Pozwala to na zaprojektowanie stanowiska i narzędzia pracy w taki sposób, by wyeliminować jak najwięcej potencjalnych zagrożeń. Tworzone są odpowiednio skonstruowane fotele, dostosowane do potrzeb pracownika biurka, a także monitory nieobciążające wzroku.
Ergonomia korekcyjna
W jej ramach rozpatruje się elementy już istniejącego stanowiska pracy pod kątem dopasowania do danego pracownika lub charakteru wykonywanej przez niego pracy. W środowisku biurowym, należy uwzględnić czynniki, takie jak: cechy i wymiary stanowiska pracy, oświetlenie, postawa pracownika i przyjmowane przez niego pozycje, monotonię i monotypię ruchów z uwzględnieniem tempa pracy. Stanowisko może zostać zmodyfikowane tak, aby jego parametry były zoptymalizowane pod potrzeby danego pracownika. Jego samego uświadamia się w kwestii prawidłowej pozycji siedzącej i możliwości wykorzystania przerw na aktywny odpoczynek.
Prawidłowa pozycja siedząca przed ekranem
- Kręgosłup – wydłużony, pozycja niezgarbiona
- Głowa – w przedłużeniu kręgosłupa, nie pochylona, nie skręcona w żadną stronę
- Wzrok – na wysokości monitora
- Ramiona – luźno opuszczone
- Łokcie – oparte na podłokietnikach
- Nadgarstki – oparte o blat
- Miednica – ustawiona w pozycji neutralnej, na guzach kulszowych
- Stawy kolanowe, biodrowe – zgięte mniej więcej pod kątem prostym
- Stopy – stabilnie oparte o podłogę
Ćwiczenia warte zastosowania w trakcie przerw
Najistotniejszym ich aspektem jest danie ulgi strukturom, które są przeciążane w trakcie pracy. Głównie należy skupić się na rozciągnięciu struktur, które są biernie skracane w pozycji siedzącej. Należą do nich mięśnie zginające stawy biodrowe, kolanowe oraz wszystkie odpowiadające za ruchy kręgosłupa, obręczy barkowej i nadgarstków. Każde ćwiczenie, w którym wykorzysta się naturalny zakres ruchu stawów będzie miał ogromny wpływ na regenerację. Aktywacja mięśni dotleni i odżywi unieruchomione podczas pozycji siedzącej struktury. Przyczyni się to do zmniejszenia napięć, ale również poprawy koncentracji i podwyższenia poziomu odczuwalnej energii.
Warto również zastosować ćwiczenia oddechowe, angażujące przeponę, nasz główny mięsień oddechowy. W pozycji siedzącej jest ona biernie przykurczona, co nie sprzyja prawidłowemu dotlenieniu organizmu. Już kilka prawidłowo wykonanych wdechów i wydechów wspaniale wpłynie na poziom energii i wydajność wykonywanej pracy.
Higiena oczu
Bardzo istotnym elementem ergonomii pracy biurowej jest zadbanie o higienę oczu. Wielogodzinne skupianie wzroku na monitorze w pomieszczeniu, które całkowicie lub częściowo oświetlane jest sztucznym światłem, ma na niego niekorzystny wpływ. Skutkuje to uczuciem zmęczonych oczu, czasami również ich łzawieniem, szczypaniem lub niewyraźnym widzeniem. Długotrwałe oddziaływanie tych negatywnych czynników, w dłuższej perspektywie, może przyczynić się nawet do powstania wady wzroku lub pogłębienia się już istniejącej. Dlatego ważne jest, aby zapobiegać przemęczaniu oczu.
Najprostszą techniką dającą ulgę jest oderwanie wzroku od monitora i skupienie go przez dłuższą chwilę na obiekcie znajdującym się w dali. Rozluźnienie następuje w momencie, gdy wyostrzy się obraz obiektu na który się spogląda. Dodatkowo można zastosować techniki aktywujące mięśnie gałki ocznej, co tak jak w przypadku zwykłych ćwiczeń, dotleni i odżywi jej przykurczone struktury, dając im się zregenerować. Uczucie ulgi i odprężenia przyniesie również chwilowy odpoczynek od dopływającego do oczu światła. Wystarczy dokładnie zakryć je na kilka minut dłońmi. Warto przy tym ćwiczeniu rozluźnić również mięśnie szyi i ramion oraz skupić się na spokojnym oddechu, aby w pełni skorzystać z tego czasu. Po takiej przerwie poziom energii i samopoczucie, poprawią się jak po krótkiej drzemce. Dzięki zastosowaniu tych prostych metod dba się zarówno o swoje zdrowie, jak i produktywność w pracy.
Korzyści ergonomii pracy
- Poprawa produktywności
- Zwiększenie wydajności
- Poprawa jakości pracy
- Zwiększa zaangażowanie
- Poprawa samopoczucia
- Mniejsza liczba zwolnień lekarskich
- Długotrwała poprawa stanu zdrowia
- Zmniejszenie ryzyka wystąpienia urazów i wypadków
- Większe morale
Wpływ ergonomii pracy i aktywnych przerw na funkcje poznawcze
Funkcje poznawcze, to procesy zachodzące w układzie nerwowym, polegające na odbieraniu i przetwarzaniu informacji, a także dopasowaniu odpowiedniej reakcji na nie.
Aktywne przerwy w pracy mają wpływ na sprawność mózgu oraz funkcje poznawcze. Największą poprawę zauważyć można w odniesieniu do pamięci roboczej, pamięci wzrokowo-przestrzennej oraz elastyczności poznawczej. Jest to spowodowane zwiększonym przepływem krwi przez mózg, co pozwala na dostarczenie mu składników odżywczych. Następuje także stymulacja produkcji serotoniny oraz noradrenaliny, czyli neuroprzekaźników, które są niezbędne do prawidłowego działania układu nerwowego. Neuroprzekaźniki opóźniają procesy starzenia się mózgu, zwiększają czujność, uwagę, elastyczność poznawczą, a także motywację.
Ćwiczenia ergonomii mają także wpływ na pamięć. Badania wykazały, że kluczową cząsteczką w procesach uczenia się i pamięci jest BDNF, której synteza najintensywniej zachodzi podczas aktywności fizycznej. Ponadto, dzięki ćwiczeniom powstają nowe połączenia nerwowe w mózgu, zwłaszcza hipokampie, który jest obszarem odpowiedzialnym za zapamiętywanie.
Obecnie wiadomo, że wpływ na aktywność mózgu ma także rytm oddechowy. Aktywna przerwa a także trening wzroku, podczas których wykonywane są ćwiczenia oddechowe, mają więc wpływ na sprawność działania układu nerwowego, co wpływa na szybkość przetwarzania informacji oraz pamięć. Pod względem oddechowym kluczowe znaczenie ma także odpowiednia postawa ciała. Przyjęcie poprawnej, ergonomicznej postawy pozwala na otworzenie klatki piersiowej, stworzenie miejsca do pracy dla przepony, ale także jej aktywizację, co sprawia, że oddech jest efektywniejszy.
Ćwiczenia fizyczne czy trening wzroku dają także układowi nerwowemu czas na odpoczynek od bodźców, które są stale odbierane w trakcie pracy. Pozwala to na zmniejszenie ryzyka przebodźcowania i zmęczenia. Aktywna przerwa sprawia, że pracownik wraca do pracy z większą uwagą i koncentracją.
Stosowanie zasad ergonomii sprawia, że poprawia się jakość pracy i wydajność pracownika. Dzięki temu nie odczuwa on nadmiernego zmęczenia. Praca nie jest przykrym obowiązkiem, a po jej zakończeniu pracownik ma energię, by efektywnie spędzać swój czas wolny. Aktywne przerwy w pracy pozwalają na utrzymanie mózgu i ciała w dobrej kondycji, co wpływa na podniesienie jakości życia, także w aspektach zawodowych i społecznych.
